Giao tiếp không hiệu quả thông thường tạo ra cảm xúc Bực, Giận … Đây là những sự việc xảy ra tự nhiên từ trong bản thể của chúng ta. Nó tự nhiên đến mức người ta coi đó là điều bình thường và bỏ qua những gì đã diễn ra trong cảm xúc.
Cảm xúc Bực – Giận và hơn thế nữa
Bực
Ai chưa từng quan sát sự biến chuyển của cái Bực thì sẽ không hiểu nổi một sự biến chuyển kì diệu của tâm hồn. Từ khi cái Bực xuất hiện đến khi nó đi đến tận cùng của sự phát triển, để tâm quan sát, ta sẽ thấy tốc độ phát triển ghê gớm của cái Bực.
Khi quan sát cái Bực, ta mới thấy sự xuất hiện bất thình lình của nó. Chỉ một suy nghĩ bực dọc vang lên trong đầu: “Kìa sao mãi nó cứ làm trái ý ta muốn thế nhỉ ?”. Rồi âm thanh gắt gỏng đó quấy đảo cả bộ não, làm đỉnh đầu nóng lên.
Hơi nóng từ đỉnh đầu phả ra, từ trán dồn xuống mắt. Hai mắt mở căng ra, hung hăng, trừng trừng. Rồi hơi nóng lan đến hai tai, xuống hai má khiến chúng đỏ lựng lên hoặc tái dại đi. Miệng bắt đầu nhếch nhếch.
Ngôn từ mạnh mẽ hơn, âm vực cao hơn, âm lượng lớn hơn chực chờ xông ra khỏi miệng. Người kiềm chế, mím chặt môi. Người nóng nảy, há to miệng ra. Âm thanh, sắc mặt, ánh mắt diễn tả toàn bộ sự bực bội tràn ra bên ngoài. Không gian nhuộm lấy sức nóng của cảm xúc bực. Toàn thân căng thẳng, quyết liệt: Bực quá đi, nhất định cô ta phải tuân theo những gì ta nói.
Ô kìa, sao cái người kia vẫn ngây ra đó ? Bực thật đó. Ta nói đúng sự thật rồi. Điều ta làm là tốt. Toàn thân ta căng thẳng, não căng ra như dây đàn. Bực xuất hiện thành nộ khí, thành sự dọa nạt.
Từ Bực sang Giận, tiêu cực đến thế nào ?
Ta đang bực bội mà sao cái mặt của cô ta vênh lên, khinh khỉnh thế kia…? Á, Nó dám khinh thường ta. Nó xúc phạm ta! Nó có quyền gì mà có thái độ như vậy ? Nhưng nó có vẻ mạnh hơn ta. Nhưng cái bực này để đâu bây giờ ? Cô ta cần phải nhớ là chính cô ta đã làm cho mình bực. Thôi, giận. Không thèm can dự nữa.
Nó có coi mình ra gì đâu, Giận làm cho mình cảm thấy đỡ nóng bức. Có một cảm xúc lạnh giá khi mình quyết định không thèm giao tiếp với cô ấy. Nhưng không giận thì biết hóa giải như thế nào? Nhìn thấy lại làm mình cảm thấy bực bội, nhớ đến nhớ đến thái độ khinh khỉnh đáng ghét. Càng nghĩ đến càng thấy ghét. Thôi không chơi nữa. Tránh mặt nó đi cho khỏi bực mình, khỏi tổn thương.
Từ bực đến giận, ghét rồi nghỉ chơi, cố tình cắt đứt giao tiếp cũng chỉ vì cảm thấy thiếu vắng đi cảm giác được tôn trọng.
Hóa giải hoàn toàn tiêu cực trong cảm xúc
Những tiêu cực trong cảm xúc như cuồng phong cuốn phứt đi mối quan hệ. Nó cuốn bay những điều tốt đẹp mà ta và người đó đã có một cách mạnh mẽ, điên cuồng. Nhưng ở đâu có tiêu cực thì ở đó cũng có chìa khóa để hóa giải trọn vẹn. Đối với những tiêu cực trong Bực và Giận thì chính là sự cảm thông, một biểu hiện của tình yêu thương.
Khi một suy nghĩ đầy cảm thông lóe lên trong đầu: “Ơ kìa, bản thân mình khi không hiểu thì mình không làm. Vậy nên cô ấy không làm vì cô ấy chưa hiểu. Mình nên thử nói bằng cách khác để cô ấy dễ hiểu hơn.”.
Lạ lùng thay, tiếng nói cảm thông cất lên trong tâm hồn thì những bực dọc, giận hờn, lạnh lùng, oán trách lại nhẹ nhàng bay mất. Cơ thể đột nhiên thả lỏng. Sự khoan dung xuất hiện. Ánh mắt mềm mại, cơ mặt thả lỏng, tim đập nhẹ nhàng, hơi thở điều hoà. Môi ta khẽ nở một nụ cười tặng cô ấy.
Ngôn từ nhẹ nhàng trong suy nghĩ, âm thanh ấm áp … tất cả từ tốn, ôn tồn tiến ra theo sau khoé miệng cong cong, nét mặt tươi cười. Sự căng thẳng biến mất. Sự thân thiện xuất hiện. Ta bỗng nhận thấy người ấy cũng mỉm cười đáp lại.
Cô ấy đã hiểu được ý mình rồi kìa… . Cô ấy mỉm cười, cảm ơn vì đã được ta giải thích rõ. Nụ cười của cô ấy đẹp làm sao. Ta cảm thấy thật thoải mái. Và thế là mối quan hệ chỉ còn lại bóng dáng của sự thân thiện, ấm áp và tôn trọng lẫn nhau.
Quả thật là kì diệu. Tình yêu thương như dòng nước làm dịu mát tâm hồn ta, hóa giải những cảm xúc tiêu cực như Bực, Giận từ sâu thẳm tâm hồn. Rõ ràng Tình yêu thương xuất hiện dưới bóng dáng của sự cảm thông chính là phương tiện để tâm hồn trò chuyện với tâm hồn trong niềm vui hạnh phúc.
Hóa giải Bực, Giận, Ghét bỏ để trưởng thành tốt đẹp
Có rất nhiều cách ứng phó với cơn Bực, giận … đã được đề xuất. Chẳng hạn như, Khi bực hay giận ai đó thì đếm nhẩm. Nhưng cần hiểu bản chất của những cảm xúc này để ta và người khác hóa giải đúng sự tiêu cực mà vẫn giữ được giá trị của những cảm xúc hiện hữu trong con người.
Hiểu gắn với cảm thông và hướng đến sự trưởng thành. Cho người ta cơ hội tỏ rõ mong muốn trong một bối cảnh có tình cảm gắn bó, quan tâm mang đến điều tốt cho họ. Nghĩa là, khi người khác bực dọc thì hãy tất cả những hành động, cử chỉ đầy yêu thương để giúp họ bộc bạch được điều họ mong muốn.
Cảm xúc bực dọc xuất hiện khi họ nhận ra họ phải liên tục truyền tin mà tin đó lại không được thấu hiểu và thực thi. Một đứa trẻ với mãi mà không lấy được món đồ chơi yêu thích. Nó bực dọc với nó. Nó cầm tay chỉ cho mẹ lấy giúp nhưng mẹ lấy mãi không đúng món đồ nó thích. Nó bực dọc với mẹ. Nó có thể dùng các biểu cảm để thể hiện tâm trạng bực dọc như nhăn nhó, dậm chân, hét lên …
Hành trình người mẹ hóa giải cái Bực bằng sự cảm thông và tình yêu thương sẽ giúp trẻ trưởng thành về trong nhận thức về cảm xúc và kỹ năng giao tiếp.
Khác với bực, giận, dỗi lại có một sắc thái khác. Trong trạng thái giận, dỗi, tiêu cực xuất hiện thêm ở suy nghĩ, hành động. Mục tiêu là phản kháng để đoạt lại cái mà mình đã bị mất. Do vậy, để song hành với trưởng thành, người hóa giải cần làm 3 việc cụ thể:
Thứ nhất, trả lại cho người đang giận, dỗi những điều họ đáng được hưởng. Một đứa trẻ chuyển từ bực mẹ sang giận mẹ khi không lấy đồ đúng ý, là khi nó đang cảm thấy nó được quyền hưởng sự giúp đỡ có được điều nó yêu thích. Hãy tiếp tục việc giúp đỡ con bằng tình yêu thương.
Thứ hai, tiếp tục giúp đỡ con bày tỏ nhu cầu kèm theo hướng dẫn và giải thích bằng thái độ cảm thông, yêu thương và tôn trọng mong muốn của bé.
Thứ ba, hãy giúp bé củng cố kinh nghiệm về vấn đề, cảm xúc và cách giải quyết bằng trò chuyện, miêu tả, quan sát xung quanh.
Cảm xúc bực, giận … là những cảm xúc tự nhiên của con người. Đó là món quà giúp con người bộc lộ ra với thế giới về sự tồn tại của mình và khẳng định giá trị của sự tồn tại. Do vậy hóa giải cảm xúc không phải là xóa bỏ cảm xúc mà là xóa đi sự tiêu cực trong hướng phát triển của cảm xúc, hướng cảm xúc đưa con người đến giá trị tốt đẹp hơn, ý nghĩa hơn.
Rễ có chắc cây mới đứng yên trong bão.
Tâm có hiểu và thương thì người mới khoan dung.
